ਸਾਬਕਾ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਖਾਲਿਦਾ ਜ਼ੀਆ ਦਾ 80 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਦਿਹਾਂਤ

ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਅਤੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਨੈਸ਼ਨਲਿਸਟ ਪਾਰਟੀ (BNP) ਦੀ ਮੁਖੀ ਖਾਲਿਦਾ ਜ਼ੀਆ ਦਾ 80 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਦਿਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਹ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਬਿਮਾਰ ਚੱਲ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਪਾਰਟੀ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਨੈਸ਼ਨਲਿਸਟ ਪਾਰਟੀ (BNP) ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਖਾਲਿਦਾ ਜ਼ੀਆ ਨੇ 30 ਦਸੰਬਰ ਨੂੰ ਸਵੇਰੇ 6 ਵਜੇ ਢਾਕਾ ਦੇ ਐਵਰਕੇਅਰ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਇਲਾਜ ਦੌਰਾਨ ਆਖਰੀ ਸਾਹ ਲਿਆ।

ਸਿਹਤ ਸੰਬੰਧੀ ਗੰਭੀਰ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ

ਖਾਲਿਦਾ ਜ਼ੀਆ ਗੁਰਦੇ ਅਤੇ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਨਿਮੋਨੀਆ ਦੇ ਸੰਕਰਮਣ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਹ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਲਿਵਰ ਸਿਰੋਸਿਸ, ਗਠੀਆ, ਸ਼ੂਗਰ, ਗੁਰਦੇ, ਫੇਫੜੇ ਅਤੇ ਅੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਸਮੇਤ ਕਈ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਤਕਲੀਫ਼ ਹੋਣ ਕਾਰਨ 23 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਜੂਨ 2024 ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਹਾਰਟ ਪੇਸਮੇਕਰ ਸਰਜਰੀ ਵੀ ਹੋਈ ਸੀ।

ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਫ਼ਰ

ਖਾਲਿਦਾ ਜ਼ੀਆ ਦਾ ਜਨਮ 1945 ਵਿੱਚ ਜਲਪਾਈਗੁੜੀ (ਹੁਣ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ) ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਿਨਾਜਪੁਰ ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 1960 ਵਿੱਚ ਦਿਨਾਜਪੁਰ ਗਰਲਜ਼ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਮੈਟ੍ਰਿਕ ਪਾਸ ਕੀਤੀ। ਖਾਲਿਦਾ ਦੇ ਪਿਤਾ, ਇਸਕੰਦਰ ਮਜ਼ੂਮਦਾਰ, ਇੱਕ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਸਨ ਅਤੇ ਮਾਤਾ, ਤੈਯਬਾ ਮਜ਼ੂਮਦਾਰ, ਇੱਕ ਘਰੇਲੂ ਔਰਤ ਸਨ।

1960 ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਵਿਆਹ ਜ਼ੀਆ ਉਰ ਰਹਿਮਾਨ ਨਾਲ ਹੋਇਆ, ਜੋ ਉਸ ਸਮੇਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਕੈਪਟਨ ਸਨ। 1965 ਤੱਕ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਦਿਨਾਜਪੁਰ ਦੇ ਸੁਰੇਂਦਰਨਾਥ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਜਾਰੀ ਰੱਖੀ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਨਾਲ ਰਹਿਣ ਲਈ ਪੱਛਮੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਚਲੀ ਗਈ ਸੀ।

ਇੱਕ ਸ਼ਰਮੀਲੀ ਘਰੇਲੂ ਔਰਤ ਤੋਂ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਤੱਕ

ਜਦੋਂ 1971 ਵਿੱਚ ਮੁਕਤੀ ਸੰਗਰਾਮ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ, ਤਾਂ ਜ਼ੀਆ ਉਰ ਰਹਿਮਾਨ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫੌਜ ਤੋਂ ਬਗਾਵਤ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਖਾਲਿਦਾ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਜ਼ੀਆ ਉਰ ਰਹਿਮਾਨ ਅਕਸਰ ਕਿਹਾ ਕਰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਉਹ ਇੱਕ ਸ਼ਰਮੀਲੀ ਘਰੇਲੂ ਔਰਤ ਹਨ ਜੋ ਆਪਣੇ ਦੋਵੇਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹਨ।

ਪਰ 30 ਮਈ, 1981 ਨੂੰ ਜ਼ੀਆ ਉਰ ਰਹਿਮਾਨ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, BNP ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਸੰਕਟ ਵਿੱਚ ਫਸ ਗਈ। ਇਸ ਮੁਸ਼ਕਲ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ, ਖਾਲਿਦਾ ਜ਼ੀਆ ਨੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਕਦਮ ਰੱਖਿਆ। ਉਹ ਪਾਰਟੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ ਅਤੇ 12 ਜਨਵਰੀ, 1984 ਨੂੰ ਇਸਦੇ ਉਪ-ਪ੍ਰਧਾਨ ਬਣੇ। 10 ਮਈ, 1984 ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ BNP ਦਾ ਚੇਅਰਪਰਸਨ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ।

ਖਾਲਿਦਾ ਜ਼ੀਆ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣੀ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ 20 ਮਾਰਚ 1991 ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ 1996 ਵਿੱਚ ਦੁਬਾਰਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਚੋਣ ਦਾ ਕਈ ਪਾਰਟੀਆਂ ਨੇ ਬਾਈਕਾਟ ਕੀਤਾ ਸੀ।

ਇਸੇ ਦੌਰਾਨ, ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਵਿੱਚ ਸੋਧ ਕਰਕੇ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਨਿਰਪੱਖ ਕੇਅਰ ਟੇਕਰ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਪ੍ਰਾਵਧਾਨ ਕੀਤਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਕੇਅਰ ਟੇਕਰ ਸਰਕਾਰ ਬਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਈਆਂ ਮੱਧ-ਕਾਲੀ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ BNP ਨੂੰ ਅਵਾਮੀ ਲੀਗ ਹੱਥੋਂ ਕਰਾਰੀ ਹਾਰ ਮਿਲੀ ਸੀ।

ਸਾਲ 2001 ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਦੋ-ਤਿਹਾਈ ਬਹੁਮਤ ਨਾਲ ਜਿੱਤ ਮਿਲੀ ਸੀ। ਫਿਰ 2007 ਵਿੱਚ ਫੌਜ-ਸਮਰਥਿਤ ਕੇਅਰ ਟੇਕਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਜੇਲ੍ਹ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ, ਪਰ 2008 ਵਿੱਚ ਉਹ ਰਿਹਾਅ ਹੋ ਗਏ।

ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਅਤੇ ਰਿਹਾਈ

ਖਾਲਿਦਾ ਜ਼ੀਆ ਨੂੰ 2018 ਵਿੱਚ ਅਵਾਮੀ ਲੀਗ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੌਰਾਨ ਦੁਬਾਰਾ ਜੇਲ੍ਹ ਜਾਣਾ ਪਿਆ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ 'ਤੇ ਜ਼ੀਆ ਅਨਾਥਾਲਿਆ ਟਰੱਸਟ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਲੱਗੇ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਪਾਰਟੀ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਲਗਾਤਾਰ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਇਲਾਜ ਲਈ ਵਿਦੇਸ਼ ਜਾਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੇਣ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਇਹ ਅਪੀਲ ਠੁਕਰਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ।

ਹਾਲਾਂਕਿ, ਕੋਰੋਨਾ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦੌਰਾਨ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਰਿਹਾਅ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਆਖਰਕਾਰ, 6 ਅਗਸਤ 2025 ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਮੁਹੰਮਦ ਸ਼ਹਾਬੁੱਦੀਨ ਨੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੇ ਅਨੁਛੇਦ 49 ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਆਪਣੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਿਆਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਾਫ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।